-
Giải pháp tổng hợp
-
Thực trạng biến đổi khí hậu ở Việt Nam
Ngày đăng: 22/06/2017Lượt xem: 7607Biến đổi về nhiệt độ trong công trình này đã xem xét về biến đổi nhiệt độ không khí trung bình tháng I, tháng VII và nhiệt độ không khí trung bình năm.1.2.1. Biến đổi nhiệt độ không khí trung bình
Biến đổi về nhiệt độ trong công trình này đã xem xét về biến đổi nhiệt độ không khí trung bình tháng I, tháng VII và nhiệt độ không khí trung bình năm.
-Ở Miền núi và Trung du bắc bộ khi phân tích trạm Phú Hộ cho thấy: Nhiệt độ trunh bình tháng 1 có xu thế tăng nhưng không đáng kể; Nhiệt độ tháng 7 ít thay đổi ;Nhiệt độ trung bình năm có xu thế tăng.
- Ở đồng bằng Bắc Bộ: Trạm Hà Nội nhiệt độ trung bình tháng I, tháng VII và cả năm nhiệt độ có xu thế tăng từ 0,2 - 0,40C. Tại trạm Hải Dương tháng I nhiệt độ trung bình có xu thế tăng, tháng VII nhiệt độ có xu thế giảm, cả năm nhiệt độ trung bình có xu thế tăng không đáng kể. Tại trạm Nam Định nhiệt độ trung bình tháng I có xu thế tăng, nhiệt độ trung bình tháng VII có xu thế giảm không đáng kể nhưng nhiệt độ trung bình năm có xu thế tăng gần bằng 0,50C.
- Ở Bắc Trung Bộ nhiệt độ trung bình có xu thế tăng 0,40C, nhiệt độ trung bình tháng VII có xu thế tăng khoảng 0,20C, nhiệt độ trung bình năm cũng có xu thế tăng khoảng 0,2 - 0,30C.
- Ở Nam Trung Bộ: nhiệt độ trung bình tháng I có xu thế tăng khoảng 0.80C, nhiệt độ trung bình tháng VII có xu thế tăng khoảng 0.30C, nhiệt độ trung bình năm tăng khoảng 0,50C. Đối với trạm Nha Trang nhiệt độ trung bình tháng I có xu thế tăng nhưng không đáng kể, nhiệt độ tháng VII có xu thế giảm không đáng kể, nhiệt độ trung bình năm không thay đổi.
- Ở Tây Nguyên: nhiệt độ trung bình tháng I có xu thế tăng 10C, nhiệt độ trung bình tháng VII có xu thế tăng 0,90C, nhiệt độ trung bình năm tăng khoảng 10C. Đối với trạm Buôn Ma Thuột nhiệt độ trung bình tháng I tăng khoảng 0,90C nhiệt độ trung bình tháng VII tăng khoảng 0,380C nhiệt độ trung bình năm tăng khoảng 0,50C.
- Ở miền Đông Nam Bộ: trạm TP. Hồ Chí Minh nhiệt độ trung bình tháng I và tháng VII không tăng nhưng nhiệt độ trung bình năm tăng khoảng 0,20C so với trung bình nhiều năm.
- Ở đồng bằng sông Cửu Long: trạm Cần Thơ nhiệt độ trung bình tháng I có xu thế tăng vào những năm gần đây khoảng 0,50C, nhiệt độ trung bình tháng VII cũng tăng khoảng 0,50C và nhiệt độ trung bình năm tăng khoảng 0,50C. Đối với trạm Bạc Liêu nhiệt độ trung bình tháng I có xu thế tăng dần và nhiệt độ trung bình tháng VII có xu thế giảm khoảng 0,20C nhưng nhiệt độ trung bình năm không đổi.
Tóm lại biến đổi nhiệt độ ở Việt Nam về cơ bản phù hợp với xu thế biến đổi khí hậu đã và đang diễn ra trên toàn cầu cũng như trong khu vực.
Quy luật diễn biến khí hậu trong quá khứ sẽ là căn cứ quan trọng để xác định mức độ phù hợp với khí hậu địa phương của các kịch bản BĐKH trong tương lai, chính vì vậy chúng tôi đã tiến hành xác định xu thế diễn biến khí hậu trên từng vùng khí hậu của nước ta và trung bình cho cả nước. Số liệu khí hậu của 161 trạm trên đất liền và 10 trạm trên các đảo đã được sử dụng nhằm xác định xu thế diễn biến khí hậu ở Việt Nam trong 50 năm qua (1958 - 2007). Đây là các trạm có độ dài năm quan trắc ít nhất là quá nửa tổng số năm trong thời kỳ nêu trên. Đối với nhiệt độ, xu thế diễn biến được xác định trên cơ sở chuỗi số liệu chuẩn sai (OC) và xu thế diễn biến lượng mưa được xác định thông qua biến suất tương đối (%). Kết quả xác định xu thế diễn biến nhiệt độ và lượng mưa ở các vùng khí hậu và trung bình cho cả nước được trình bày trong bảng1.2 Xu thế diễn biến nhiệt độ trung bình tháng I, VII và trung bình năm của các trạm được trình bày trên hình 1-2
Tại Việt Nam, nhiệt độ trung bình hàng năm không có gia tăng trong khoảng thời gian từ 1895 (khi bắt đầu có sở khí tượng) đến 1970, tuy nhiên nhiệt độ trung bình hàng năm ở Việt Nam gia tăng đáng kể trong ba thập niên qua, gia tăng khoảng 0.32 oC kể từ 1970.
Hình 1.2. Xu hướng gia tăng nhiệt độ trung bình năm trên toàn cầu (hình trên) và ở Việt Nam (hình dưới)
Nghiên cứu dữ liệu khí tượng chi tiết của Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho thấy trong vòng 30 năm qua, ở Việt nam nhiệt độ có xu huớng gia tăng đáng kể, các tỉnh Miền Bắc gia tăng nhiều hơn Miền Nam, đặc biệt trong những tháng mùa hè với biên độ lớn hơn. Ở Miền Bắc, trong vòng 30 năm (1961-1990), nhiệt độ tối thấp trung bình trong mùa đông tăng 3°C ở Điện Biên, Mộc Châu; 2°C ở Lai Châu, 1.8°C ở Lạng Sơn, 1°C ở Hà Nội và Bắc Giang. Ở Miền Nam, nhiệt độ tối thấp trung bình gia tăng ít hơn, tăng 1.2°C ở Rạch Giá và Ban Mê Thuột, tăng 0.8°C tại trạm Sài Gòn, tăng 0.5°C tại Nha Trang. Nhiệt độ trung bình trong mùa hè không tăng mấy. Riêng tại thành phố Hồ Chí Minh, nhiệt độ trung bình từ năm 1984 đến 2004 cho thấy càng ngày càng tăng lên. Chẳng hạn, vào năm 1984, nhiệt độ trung bình ở Sài Gòn là 27.1°C, và riêng trong 5 năm 2001-2005, nhiệt độ trung bình đã lên đến 28°C, trong 10 năm 1991-2000 tăng 0.4°C, bằng mức tăng của 40 năm trước đó. Nhiệt độ cao nhất trong khu vực miền Nam luôn luôn xuất hiện tại Phước Long, Ðồng Xoài và Xuân Lộc. Mực nước biển quan trắc 50 năm qua ở các trạm Cửa Ông, Hòn Dấu đã tăng lên khoảng 20 cm (phù hợp với xu thế chung toàn cầu).
Bảng 1.1. Mức tăng nhiệt độ và mức thay đổi lượng mưa theo xu thế trong 50 năm qua ở các vùng khí hậu và trung bình cho cả nước
Vùng khí hậu
Số lượng trạm
Nhiệt độ (OC)
Lượng mưa (%)
Tháng I
Tháng VII
Trung bình năm
Thời kỳ XI-IV
Thời kỳ V-X
Tổng lượng năm
Tây Bắc
19
1,4
0,3
0,5
6
-6
-2
Đông Bắc Bộ
33
1,5
0,5
0,6
0
-9
-7
Đồng bằng Bắc Bộ
42
1,4
0,5
0,6
0
-13
-11
Bắc Trung Bộ
26
1,3
0,5
0,5
4
-5
-3
Nam Trung Bộ
11
0,6
0,4
0,3
20
20
20
Tây Nguyên
12
0,9
0,4
0,6
19
9
11
Nam Bộ
18
0,8
0,4
0,6
27
6
9
Trung bình cả nước
161
1,2
0,4
0,56
7
-5
-2
Có thể nhận thấy nhiệt độ tháng I (tháng đặc trưng cho mùa đông), nhiệt độ tháng VII (tháng đặc trưng cho mùa hè) và nhiệt độ trung bình năm tăng trên phạm vi cả nước trong 50 năm qua. Nhiệt độ vào mùa đông tăng nhanh hơn so với vào mùa hè và các vùng có nhiệt độ tăng nhanh hơn là Tây Bắc, Đông Bắc Bộ, Đồng bằng Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ (khoảng 1,3 - 1,5OC/50năm). Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ có nhiệt độ tháng I tăng chậm hơn so với các vùng khí hậu phía Bắc (khoảng 0,6 - 0,9OC/50năm). Tính trung bình cho cả nước, nhiệt độ mùa đông ở nước ta tăng lên 1,2OC trong 50 năm qua. Nhiệt độ tháng VII tăng khoảng 0,3 - 0,5OC/50năm trên tất cả các vùng khí hậu của cả nước. Nhiệt độ trung bình năm tăng 0,5 - 0,6OC/50năm ở Tây Bắc, Đông Bắc Bộ, Đồng bằng Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ, còn mức tăng nhiệt độ trung bình năm ở Nam Trung Bộ thấp hơn, chỉ vào khoảng 0,3OC/50năm. Tính trung bình cho cả nước, nhiệt độ trung bình năm đã tăng lên khoảng 0,56OC trong 50 năm qua
1.2.2. Biến đổi ngày bắt đầu và kết thúc nhiệt độ qua 200C, 250C
Ngày bắt đầu và kết thúc nhiệt độ qua 200C, 250C có ý nghĩa rất quan trọng để sắp xếp cơ cấu thời vụ cho cây trồng đặc biệt là xác định mùa sinh trưởng của sinh vật ở các tỉnh miền Bắc và vùng núi cao.
(1) Ngày bắt đầu và kết thúc nhiệt độ qua 200C
Như đã biết khi nhiệt độ xuống dưới 200C là mùa đông thì xu thế biến đổi ngày bắt đầu và kết thúc mùa đông trong những năm gần đây có sự biến đổi rất khác nhau giữa các vùng.
- Miền núi Trung du Bắc Bộ: ngày bắt đầu trên 200C xấp xỉ với trung bình nhiều năm. Ngày kết thúc 200C muộn 1 ngày nghĩa là mùa đông đến muộn hơn nhưng kết thúc xấp xỉ trung bình nhiều năm.
- Đồng bằng Bắc Bộ: ngày bắt đầu sớm hơn 1 ngày, kết thúc muộn 6 ngày nghĩa là mùa đông đến muộn 6 ngày, kết thúc sớm 1 ngày. Đối với trạm Hải Dương bắt đầu muộn 9 ngày, kết thúc sớm 1 ngày nghĩa là mùa đông đến muộn 9 ngày kết thúc sớm 1 ngày. Đối với trạm Nam Định đến muộn 1 ngày, kết thúc muộn 13 ngày nghĩa là mùa đông đến muộn 13 ngày, kết thúc sớm 1 ngày.
- Bắc Trung Bộ: trạm Vinh bắt đầu sớm 1 ngày kết thúc sớm 7 ngày nghĩa là mùa đông bắt đầu muộn 7 ngày và kết thúc sớm 1 ngày.
- Nam Trung Bộ: trạm Đà Nẵng ngày bắt đầu 200C sớm 10 ngày và kết thúc muộn 5 ngày nghĩa là bắt đầu mùa đông muộn 5 ngày, kết thúc sớm 10 ngày.
- Tây Nguyên: trạm Pleiku bắt đầu sớm 9 ngày, kết thúc muộn 8 ngày, nghĩa là mùa đông đến muộn 8 ngày kết thúc sớm 9 ngày. Đối với trạm Buôn Ma Thuột ngày bắt đầu qua 200C sớm 11 ngày, kết thúc muộn 3 ngày nghĩa là ngày bắt đầu mùa đông muộn 3 ngày, kết thúc mùa đông sớm 11 ngày.
Nhìn chung biến đổi của ngày bắt đầu và kết thúc nhiệt độ qua 200C hay ngược lại ngày bắt đầu và kết thúc mùa đông ở vùng núi cao và ở những vùng có nhiệt độ dưới 200C biến đổi ở mỗi nơi mỗi khác, về cơ bản mùa đông rút ngắn lại so với nhiều năm.
(2) Sự biến đổi ngày bắt đầu và kết thúc nhiệt độ qua 250C
Nhiệt độ bắt đầu và kết thúc qua 250C rất có ý nghĩa cho thời vụ trỗ của lúa đông xuân và mùa là cơ sở cho việc xác định thời vụ gieo trồng lúa ở các vùng.
- Trung du và miền núi Bắc Bộ:ngày bắt đầu nhiệt độ qua 250C sớm 2 ngày, kết thúc muộn 2 ngày.
- Đồng bằng Bắc Bộ: trạm Hà Nội không thay đổi, trạm Hải Dương bắt đầu sớm, kết thúc muộn, trạm Nam Định ngày bắt đầu qua 250C sớm và kết thúc muộn.
- Bắc Trung Bộ: trạm Vinh nhiệt độ qua 250C bắt đầu sớm, kết thúc muộn 12 ngày.
- Nam Trung Bộ: trạm Đà Nẵng bắt đầu sớm 12 ngày, kết thúc muộn 12 ngày. Trạm Nha Trang bắt đầu sớm, kết thúc muộn.
- Tây Nguyên: trạm Buôn Ma Thuột bắt đầu sớm hơn bình thường và kết thúc muộn 10 ngày.
Ngày bắt đầu và kết thúc nhiệt độ 250C ở mỗi nơi mỗi khác điều đó khẳng định thời vụ gieo trồng lúa và các cây màu lương thực cũng phải thay đổi theo các kịch bản của biến đổi khí hậu.
1.2.3. Biến đổi của nhiệt độ tối thấp tuyệt đối năm
Nhiệt độ tối thấp tuyệt đối năm có một ý nghĩa rất lớn đối với sự phân bố ranh giới các cây lưu niên đặc biệt là các cây công nghiệp dài ngày như cao su, hồ tiêu, cà phê, các cây ăn quả như cam, quýt, nhãn, vải thiều.... Kết quả tính toán độ lệch nhiệt độ tối thấp tuyệt đối trung bình năm so với trung bình nhiều năm (1960 - 2000) cho thấy xu thế nhiệt độ ngày một cao hơn.
- Đối với miền Tây Bắc: Nhiệt độ tối thấp tăng so với TBNN tăng từ 1,5 - 20C.
- Đối với vùng Đông Bắc: nhiệt độ tối thấp tuyệt đối có xu thế tăng dần vào những năm gần đây từ 2 - 30C.
- Trung du: nhiệt độ tối thấp tuyệt đối trung bình năm tăng 10C.
- Đồng bằng Bắc Bộ: nhiệt độ tối thấp tuyệt đối tăng 0,4 - 10C.
- Bắc Trung Bộ: nhiệt độ tối thấp tuyệt đối tăng 0,4 - 10C.
- Nam Trung Bộ: nhiệt độ tối thấp tuyệt đối tăng 0 - 0,50C.
- Đông Nam Bộ: nhiệt độ tối thấp tuyệt đối tăng 10C.
- Tây Nguyên: nhiệt độ tối thấp tuyệt đối tăng 0,2 - 1,20C.
- Đồng bằng Nam Bộ: nhiệt độ tối thấp tuyệt đối tăng 0,5 - 1,20C.
Nếu nhiệt độ tăng như hiện nay thì các cây lâu năm có nguồn gốc nhiệt đới sẽ tiến dần lên phương Bắc và các vùng cao từ 200 - 500 m so với hiện nay.
Đây là một vấn đề cần được nghiên cứu chi tiết để phân bố lại cơ cấu sản xuất nông, lâm nghiệp cho từng vùng sinh thái.
1.2.4. Biến đổi của số giờ nắng
Số giờ nắng là một yếu tố quan trọng đối với quá trình quang hợp của thực vật. Do vậy để xem xét biến đổi của số giờ nắng đã nghiên cứu sự biến đổi của số giờ nắng tháng I, tháng VII, số giờ nắng năm và theo mùa vụ (đông xuân và mùa).
- Đối với miền núi và Trung du Bắc Bộ: tháng I số giờ nắng có xu thế giảm so với TBNN 20 giờ, tháng VII giảm khoảng 10 giờ, cả năm giảm 45 giờ. Tổng số giờ nắng vụ đông xuân giảm 40 giờ, vụ mùa giảm khoảng 1 giờ.
- Đồng bằng Bắc Bộ: trạm Hà Nội, trạm Hải Dương, trạm Nam Định: đều có xu thế giảm vào tháng I từ 10 - 20 giờ, tháng VII giảm 20 - 30 giờ. Vụ đông xuân và vụ mùa giảm 50 - 70 giờ.
- Bắc Trung Bộ: trạm Vinh số giờ nắng giảm 5 - 10 giờ đối với tháng I, tháng VII, cả năm và mùa vụ.
- Nam Trung Bộ: trạm Nha Trang số giờ nắng tăng vào tháng I, tháng VII, cả năm và mùa vụ.
- Tây Nguyên: cả 2 trạm Pleiku và Buôn Ma Thuột số giờ nắng tăng dần so với TBNN.
- Đối với Nam bộ số giờ nắng giảm giống như ở Bắc Bộ.
1.2.5. Biến đổi của tổng nhiệt độ theo mùa vụ
- Miền núi và Trung du Bắc Bộ: nhìn chung tổng nhiệt độ theo 2 vụ ít thay đổi so với TBNN.
- Đối với các vùng đồng bằng Bắc Bộ: tổng nhiệt độ có xu thế tăng cả vụ đông xuân lẫn vụ mùa.
- Vùng Bắc Trung Bộ: tổng nhiệt độ đối với cả 2 vụ có xu thế tăng.
- Nam Trung Bộ: Đà Nẵng có xu thế tăng còn trạm Nha Trang hầu như không thay đổi.
- Tây Nguyên: tăng cả 2 vụ.
- Đông Nam Bộ: có xu thế tăng.
- Nam Bộ: có xu thế tăng.
1.2.6. Biến đổi của lượng mưa
Để xem xét đánh giá xu thế biến đổi của lượng mưa các tác giả cũng nghiên cứu biến đổi của lượng mưa tháng I, tháng VII, năm và theo mùa vụ. Kết quả tính toán cho thấy:
- Trung du miền núi Bắc Bộ: lượng mưa tháng I hầu như không thay đổi so với TBNN, lượng mưa tháng VII có xu thế tăng, lượng mưa năm, vụ có xu thế tăng.
- Đồng bằng Bắc Bộ: Tại Hà Nội lượng mưa tháng I, tháng VII có xu thế tăng, lượng mưa năm tăng không đáng kể, lượng mưa vụ đông xuân tăng nhưng lượng mưa vụ mùa có xu thế giảm. Đối với trạm Hải Dương lượng mưa tháng I tăng, tháng VII và năm có xu thế giảm, lượng mưa vụ đông xuân tăng nhưng lượng mưa vụ mùa giảm. Tại trạm Nam Định lượng mưa tháng I, tháng VII có xu thế tăng, lượng mưa năm, vụ đông xuân có xu thế giảm nhưng lượng mưa vụ mùa không thay đổi.
- Đối với Bắc Trung Bộ: trạm Vinh lượng mưa tháng I, tháng VII, năm, vụ mùa có xu thế giảm, vụ đông xuân có xu thế tăng nhưng không đáng kể.
- Nam Trung Bộ: trạm Đà Nẵng lượng mưa có xu thế tăng là mưa năm, vụ mùa, vụ đông xuân còn tháng VII lượng mưa giảm, tháng I lượng mưa không thay đổi.
- Tây Nguyên: trạm Pleiku lượng mưa có xu thế giảm vào tháng I, tháng VII, lượng mưa năm và các vụ có xu thế tăng. Tại trạm Buôn Ma Thuột lượng mưa năm, vụ có xu thế tăng, tháng VII lượng mưa có xu thế giảm.
- Đông Nam Bộ: tháng I, vụ mùa lượng mưa có xu thế giảm, lượng mưa vụ đông xuân có xu thế tăng.
- Đồng bằng sông Cửu Long: trạm Cần Thơ lượng mưa tháng I, vụ đông xuân có xu thế giảm, lượng mưa tháng VII có xu thế tăng, lượng mưa năm, vụ mùa hầu như không đổi. Tại trạm Bạc Liêu lượng mưa tháng VII có xu thế tăng còn lại đều có xu thế giảm.
1.2.7. Bão đổ bộ vào Việt Nam
Số cơn bão có xu thế tăng dần từ 1950 đến 1980. Số cơn bão giảm trong thập kỷ 1990. Nên chú ý rằng vào thập ký 1950 số lượng bão nhiều nhất vào tháng VIII và thập kỷ 1960, 1970 vào tháng IX. Vào thập kỷ 1980 bão nhiều nhất vào tháng 10 thập kỷ 1990 vào tháng XI. Như vậy bão có xu thế dịch chuyển dần vào phía nam và xuất hiện muộn hơn so với trước.
Bảng 1.3. Bão đổ bộ vào Việt Nam theo tháng và năm 1950 - 1999
Tháng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Năm
1950 - 1959
0
0
0
1
1
4
5
11
9
9
7
3
50
1960 - 1969
0
1
0
1
1
5
11
13
19
12
8
1
72
1970 - 1979
0
0
0
0
2
9
7
13
18
15
10
4
78
1980 - 1989
0
0
2
0
1
9
10
9
9
24
11
2
77
1990 - 1999
0
0
0
1
0
6
8
10
12
14
15
5
71
Trung bình
năm0
0,02
0,04
0,06
0,1
0,66
0,82
1,12
1,34
1,48
1,02
0,3
6,96
1.2.8. Sự biến đổi của các hiện tượng khí hậu khác:
- Số ngày mưa phùn ở miền Bắc giảm một nửa, từ trung bình 30 ngày mỗi năm trong thập kỷ 1961 - 1970 xuống còn 15 ngày mỗi năm trong thập kỷ 1991 - 2000;
- Hạn hán có xu hướng mở rộng ở hầu hết các vùng, đặc biệt là ở các tỉnh Nam Trung Bộ, dẫn đến gia tăng hiện tượng hoang mạc hóa;
- Mực nước biển trung bình đã tăng 25 - 30 cm trong khoảng 50 năm qua;
- Hiện tượng El Nino và La Nina ảnh hưởng đến Việt Nam mạnh mẽ hơn trong vài thập kỷ gần đây, gây ra nhiều dị thường về thời tiết như nhiệt độ cực đại, nắng nóng và hạn hán gay gắt trên diện rộng, cháy rừng khi có El Nino, điển hình là năm 1997 - 1998; mưa lớn, lũ lụt và rét hại khi có La Nina như năm 2007.
Mực nước biển: Số liệu quan trắc tại các trạm hải văn dọc ven biển Việt Nam cho thấy tốc độ dâng lên của mực nước biển trung bình ở Việt Nam hiện nay là khoảng 3mm/năm (giai đoạn 1993 - 2008), tương đương với tốc độ tăng trung bình trên thế giới. Trong khoảng 50 năm qua, mực nước biển tại Trạm hải văn Hòn Dấu dâng lên khoảng 20cm [6].
Nguồn: http://occa.mard.gov.vn
Cây dữ liệu:
