Mô hình CSA Sản xuất rau an toàn áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm

+ Đối với hành lá: Lượng vốn đầu tư phụ thuộc 1ÓÌ1 vào nguồn giống của từng thời vụ trồng. Ở vụ Đông xuân và Xuân hè, người dâti tự mua hạt giống về gieo nên chi phí đầu tư thấp (từ 30 - 35 triệu đồng/ha). Còn ở vụ Hè, và Hè thu do điều kiện nhiệt độ cao, người dân phải mua cây giống về trồng nên chi phí đầu tư cao (lừ 50-60 triệu đồng/ha), vụ Thu đông mưa lớn, mưa kéo dài nên khó tiến hành sản xuất rau. Như vậy, vói chi phí đầu tư trung bình từ 40 - 50 triệu đồng/ha, năng suất trung bình đạt 21 tấn/ha, với giá bán từ 12.000 - 20.000 ct/lcg thì doanh thu đạt từ 252 - 420 triệu đồng/ha, lợi nhuận đạt từ 210 - 370 triệu đồng/ha.
+ Đối với các loại rau ăn lá:Tổng đầu tư cho 1 ha của các hộ từ 25 - 30 triệu đồng, năng suất trung bình đạt 20 tấn/ha, với giá bán từ 4.000 - 6.000 đ/kg thì doanh thu đạt từ 80 - 120 triệu đồng/ha, lợi nhuận đạt từ 55 - 90 triệu đồng/ha.

2. Những đặc điểm của khu/vừng đất được chọn thực hiện mô hình
- về nguồn nước tưới và phương thức tưới:

• Nguồn nước tưới: Từ năm 2008, các hộ dân trong khu mẫu đã được nhà nước đầu tư khoan giếng theo hình thức nhà nước và nhân dân cùng làm (nông hộ 50%: nhà nước 50%), mỗi hộ gia đình có từ 1-2 giếng khoan. Bên cạnh sử dụng nguồn nước từ giếng khoan, thì vụ Hè thu hàng năm một số hộ sử đụng nước từ hệ thống mương tiêu để bơm tưới.
• Phương thức tưới: Có đến 84% các hộ trong khu mẫu sử dụng vòi tưới bằng tay, các hộ còn lại sử đụng phương pháp tưới tiết kiệm bằng bét phun nhưng do nguồn nước bị nhiễm phèn nên các hộ phải xây bể đế lọc kỹ trước khi tưới.

+ về cơ giới hóa trong canh tác: Do diện tích đất sản xuất của các hộ nhỏ (từ 1.000-2.OOOm²), sản xuất nhiều chủng loại rau trên diện tích của nông hộ nên khó áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất. 100% số hộ thao tác thủ công trong các khâu từ làm đất, lên luống, phủ bạt, gieo trồng cây con, làm cỏ, bón phân, tưới nước, phun thuốc BVTV, thu hoạch... Do chưa áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất nên năng suất lao động còn thấp, chi phí đầu vào tăng, dẫn đến giá thành sản phẩm còn cao.
H- về quy trình canh tác: Đây là vùng sản xuất rau an toàn nằm trong quy hoạch của thành phổ Đông Hà và HTX đã thành lập Tổ sản xuất rau an toàn với 25 thành viên tham gia nên tất cả các hội viên đều được tập huấn quy trình sản xuất rau an toàn. Chính vì vậy, bà con trong mô hình đã nhận thức đầy đủ về quy trình sản xuất rau an toàn và đã tự nguyện áp dụng trong quá trình sản xuất. Ngoài ra, Tổ sản xuất được HTX đứng ra thành lập và chỉ đạo, có Tổ trưởng nên việc tổ chức sản xuất và giám sát được thực hiện khá chặt chẽ, bên cạnh việc giám sát của Tồ trường thì các hội viên trong tổ cũng có trách nhiệm tự giám sát nhau trong quá trình sản xuất nhằm bảo vệ thương hiệu rau an toàn của cả tập thế.
I-về phân bón:

• Đối với cây dưa chuột: Qua điều tra cho thấy các hộ clâti bón với lượng Iiliư sau: Phân chuồng: 10-12 tấn/ha, Phân Ưre: 60 - 100 kg/ha, Supe lân: 400 - 600 kg/ha và NPK 20: 20: 15 từ 240 - 300 kg/ha (tính cả phân đơn VCI phân NPK thì lượng bón tương đương tù' 164 — 230k-g Ưre/ha, 690 — 960 kg Supe ìân/ha và 60 - 75 kg Kaỉi cloruơ/ha). So với lượng phân bón trong quy trình sản xuất dưa chuột an toàn được Bộ Nông nghiệp và PTNT khuyến cáo là 25 - 30 tấn Phân chuồng/ha, ] 00 - 150 kg Ưre/ha, 200 - 300 kg Supe lân/ha và 100 - 150 kg Kali clorua/ha thì lượng phân Ưre các nông hộ bón cao hơn từ 14 - 130 kg/ha, phân Supe lân cao hơn từ 390 - 760 kg/ha, phân chuồng thấp hơn từ 13 - 18 tấn/ha/ha và kali clorua thì thấp hơn từ 60 - 105 kg/ha. Như vậy, người dân bón phân cho dưa chuột chưa cân đôi, không bón vôi, thừa nhiêu đạm vả lân, trong khi độ lại thiêu nhiêu kali và phân chuông.
• Đối với hành lá: Lượng phân bón các nông hộ sử dụng là: Phân chuồng: 10-12 tấn/ha, Phân Ưre: 60 - 100 kg/ha, Supe lân: 400 - 600 kg/ha và NPK 20: 20: 15 là 300 kg/ha (tỉnh cả phân đơn và phân NPK thì htợng bón tương đirơng từ 190 - 230kg Ưre/ha, 760 - 960 kg Supe lân/ha và 75 kg Kalỉ cỉorua/ha). So với lượng phân bón trong quy trình sản xuât hành ta an toàn được Bộ Nông nghiệp và PTNT khuyến cáo là 120 - 150 kg Ưre/ha, 280 - 300 kg Supe lân/ha và 100 - 120 kg Kali clorua/ha thì lượng phân Ure bà con bón cao hơn từ 40 - 110 kg/ha, phân Supe lân cao hơn từ 460 - 680 kg/ha và Kali clorua thì lại thấp hơn từ 25 - 45 kg/ha. Như vậy, người dân bón phân cho hành vẫn chưa cân đối, thừa quá nhiều đạm và lân nhưng lại thiếu kali.
• Đối với một số loại rau ăn lá (cải xanh, xà lách, ngò, cải cúc và rau dền): Lượng phân bón bà con sử dụng là: Phân chuồng: 5,0-6,0 tấn/ha, Phân Ure: 60 kg/ha, Supe lân: 200 - 240 kg/ha và NPK 20: 20: 15 từ 160- 200 kg/ha (tỉnh cả phân đơn và phân NPK thì lượng bón tương đương từ 130 — 145kg Ưre/ha, 390 — 480 kg Sitpe lân/ha và 40 - 50 kg Kalỉ cỉorua/ha). So với lượng phân bón trong quy trình sản xuất một số loại rau ăn lá an toàn như cải xanh, cải ngọt được Bộ Nông nghiệp và PTNT khuyến cáo là 100 kg Ưre/ha, 210 - 320 kg Supe lân/ha và 50 kg Kali clorua/ha thì lượng phân Ưre các nông hộ bón cao hơn từ 30 - 45 kg/ha, Supe lân cao hơn từ 20 - 270 lcg/ha và lượng phân Kali clorua thì tương đương.

Như vậy, so với quy trình sản xuất rau an toàn được Bộ Nông nghiệp và PTNT khuyến cáo cho các đối tượng rau trong mô hình thì người dân bón lượng đạm Ưre và Supe lân đều cao hơn, trong khi đó lượng kali lại thấp hơn. Do đó, trong quy trình cần điều chỉnh giảm lượng đạm, lân và tăng lượng kali để vừa cân bằng được lượng phân bón, vừa tạo sản phẩm an toàn, bảo vệ đất
9
và môi trường, đồng thời giảm được chi phí đầu tư. Ngoải ra, người dân đã tuân thủ thòi gian cách ly bón phân Ưre trước thu hoạch từ 7-10 ngày.
-I- về bảo vệ thực vật:
Do là vìmg chuyên canh sản xuất rau nên xuất hiện nhiều loại sâu bệnh hại khác nhau. Các đối lượng sâu bệnh hại gồm: Rầy mềm, sâu xanh, sâu ăn tạp, bệnh chết cây con (đối với ran ăn lá); Dòi đục lá, bệnh cháy đầu lá, bệnh đốm lá, thổi thân (đối với hành hoa) và sâu xanh, sâu dục quả, sâu vẽ bùa, bệnh sươiig mai (đối với dưa chuột). Mặc clù, các hộ đã có ý thức trong việc sử dụng thuốc BVTV đổi với sản xuất rau an toàn. Tuy nhiên, mới chỉ ý thức sử dụng một số loại thuốc trừ sâu sinh học và thuốc hóa học được phép sử dụng và đảm bảo được thời gian cách ly chứ chưa quan tâm nhiều đến việc sử dụng các biện pháp tổng hợp để phòng trừ sâu bệnh hại. Do đó, áp lực về phòng trừ sâu bệnh hại và chi phí thuốc BVTV trong sản xuất còn khá cao.
+ về sơ chế và bảo quản sau thu hoạch:
Các nông hộ vẫn sử dụng các biện pháp thu hoạch thủ công đơn giản. Sau khi thu hoạch, rau được sơ chế tại chỗ như: Loại bỏ các lá già, lá bị sâu bệnh, dập nát... rồi rửa ở các bể chứa nước (nếu rau bị nấm bẩn) trên các đầu ruộng của mỗi nông hộ. Thông thường, rau được thu hoạch vào buổi sáng sớm để cung cấp ngay cho phiên chợ sáng hoặc buổi chiều mát rồi đế qua 1 đêm sẽ cung cấp cho phiên chợ sáng hôm sau.
+ Tình hình sử dụng lao động trong các giai đoạn: Đa số các công đoạn trong sản xuất như: Làm đất, gieo hạt, chăm sóc và thu hoạch đều được thực hiện bởi phụ nữ. Trong đó, giai đoạn sử dụng nhiều lao động nữ là gieo hạt, tỉa dặm, làm cỏ, bón phân, phun thuốc BVTV và thu hoạch. Do không sử dụng phương pháp sản xuất cây con trong khay bầu mà sử dụng phương pháp gieo thẳng trên bề mặt luống nên tốn giống, công chăm sóc và tỉa dặm. Do đó, việc hỗ trợ các khay bầu gieo hạt sẽ góp phần giảm được công lao động cho chị em phụ nữ. Ngoài việc áp dụng biện pháp gieo cây con ở vườn ươm thì còn hỗ trợ chế phẩm Trichoderma nên sẽ hạn chế được sâu, bệnh hại, từ đó cũng sẽ giảm được công phun thuốc BVTV...